‘Tradition is peer pressure from dead people’. Ik weet niet wie dat schreef, maar het kwam ooit in een social media feed van mij voorbij. Ik moest er wel om grinniken. Hoeveel onnozel gedrag, onnodig leed, is er in de geschiedenis van de mensheid niet veroorzaakt, of zelfs in stand gehouden, onder het kopje ‘ja, maar het is traditie’? Wat een raar argument eigenlijk. Of eigenlijk alleen een raar argument als je tradities doorgaans raar vindt. Tradities om het traditionele is onnozel, aldus de innovatieve Manus.

‘Publish or perish’. Het is een gezegde waar menig academicus mee te maken heeft gehad. Als je geen innovatieve ideeën hebt, en niet om de zoveel maanden in gerenoveerde tijdsschriften staat met de nieuwste vondst van het een of ander, zul je snel zonder beurzen komen te zitten. Zonder financiering geen nieuwe onderzoekers in je vakgroep, en zonder nieuwe onderzoekers met nieuwe innovatieve ideeën geen bestaansrecht als wetenschapper. Maar is er geen plek meer voor academici die echt twintig jaar iets complex en fundamenteels willen uitzoeken? Of academici die zich meer op onderwijs willen richten. Gewoon, zoals het vroeger ging wellicht? Waarom moet alles altijd zo innovatief zijn? Innovatie om het innovatieve is onnozel, aldus de traditionele Manus.

Maar zonder tradities geen kernwaarden. Geen identiteit. Geen anker. Een fundering om een moreel kompas op af te stemmen.

En zonder innovatie geen verandering in een altijd veranderende wereld. Geen aanpassingsvermogen. Nieuwe wateren om een moreel kompas op te testen.

En waar is dat samenspel tussen traditie en innovatie voelbaarder dan in de glastuinbouw sector? Een sector die wordt gedomineerd door familiebedrijven, soms van meer dan vier generaties oud. Buiten Nederland staat juist deze sector bekend om zijn vindingrijkheid. Zijn vermogen tot aanpassen. Steeds weer effectiever. Energiezuiniger. Betere producten met minder afval. Innovatie is het sleutelwoord, juist ook in traditionele familiebedrijven.

Dat geldt zeker ook voor de hofleverancier van begin materiaal, wat in de groente sector doorgaans groente zaad betekent. In een wereld van internationale chemiereuzen opereren in de top van de mondiale groente zaadveredeling een aantal Nederlandse familiebedrijven. En wat kenmerkt die familiebedrijven? Innovatie en traditie. Weten waar je heen wilt, juist omdat je weet waar je vandaan komt.

Toen ik voor het eerst door de onderzoekscentra van Enza Zaden liep stond ik echt met mijn oren te flapperen. ‘Holy moly, wat een hightech organisatie is dit!’ Zoveel ruimte en inspiratie tot innovatie. Tijdens mijn eerste deelname aan de jaarlijkse BBQ in Enkhuizen werd mij in de speech van onze directeur en kleinzoon van de oprichter van Enza ook duidelijk wat een waarde er wordt gehecht aan de historie van het bedrijf, de tradities en gewoonten. De cultuur. Het denken in generaties in plaats van kwartaalcijfers.

Ik ben uiteraard uiterst subjectief, maar ik denk dat het hand in hand gaan van tradities en innovaties de kern is van onze succesvolle sector. De wereld verandert sneller dan het onderwijs bij kan houden. Kinderen die nu naar de basisschool gaan worden ‘klaargestoomd’ voor beroepen die nog niet bestaan. Het oude denken moet over boord, lang leven het oude denken. Innovatie en traditie hoeven elkaar niet te bijten, ze hebben elkaar zelfs keihard nodig.